“5 Saniye Kuralı”, bir yiyeceğin yere düştüğünde 5 saniye içinde alınırsa itimatla yenilebileceğini öne süren yaygın bir inanıştır. Lakin bilimsel araştırmalar bu kuralın her vakit geçerli olmadığını, yiyeceğin taban tipine, nem oranına ve mikropların yayılma suratına bağlı olarak değiştiğini göstermektedir.

Gerçek: Bakteriler yiyeceğe anında bulaşabilir!
Yanlış İnanış: Yiyeceğin süratlice alınması, bakteri bulaşmasını engellemez.

Hangi Faktörler Bakteri Bulaşmasını Tesirler?

Bakterilerin bir yiyeceğe ne kadar süratli bulaştığını belirleyen kimi değerli faktörler vardır:

1. Yüzey Türü

Halı, kilim üzere gözenekli yüzeyler → Bakteri bulaşma oranı daha düşük lakin hala risk var.
Tahta, fayans, paslanmaz çelik üzere pürüzsüz yüzeyler → Bakteri bulaşması çok süratli gerçekleşir.
Nemli ve kirli tabanlar → En büyük risk faktörüdür!

2. Yiyeceğin Türü

Kuru yiyecekler (örneğin ekmek, bisküvi) → Bakteriler daha yavaş bulaşır.
Nemli yahut sulu yiyecekler (meyve, et, makarna) → Anında mikrop kapabilir!

3. Tabanın Temizliği

• Eğer taban daha evvel temizlenmişse, bakteri bulaşma riski azalabilir.

• Ancak pak görünen yüzeylerde bile gözle görünmeyen mikroplar olabilir.

Yere Düşen Yiyecek Yenebilir mi?

Bilimsel olarak, yere düşen yiyeceklerin tüketilmesi her vakit risk taşır. Lakin kimi durumlarda risk az yahut fazla olabilir:

Düşük Riskli Durumlar:

• Halı yahut pak bir yüzeye düşmüş kuru bir yiyecek (örneğin ekmek, bisküvi).

• Ev ortamında, sık temizlenen bir yüzeyde kısa müddet kalmış yiyecekler.

Yüksek Riskli Durumlar:

• Islak yahut yapışkan yiyeceklerin (meyve, et, peynir) yere düşmesi.

• Ortak kullanım alanlarında (okul, hastane, restoran) düşen yiyecekler.

• Banyo, mutfak yahut açık alan üzere hijyenin düşük olduğu bölgelerde yere düşen yiyecekler.

5 Saniye Kuralının Hakikaten Geçerli Olduğu Durumlar Var mı?

Bazı yiyecekler ve yüzey çeşitleri için bakteri bulaşma mühleti daha uzun olabilir, fakat bu, düşen yiyeceğin büsbütün inançlı olduğu manasına gelmez.

Evde, halıya düşen bisküvi → Göreceli olarak daha düşük risk.
Mutfakta fayansa düşen çilek → Bakteriler anında bulaşır, yemek risklidir!
Sokakta yere düşen rastgele bir yiyecek → Mutlaka yemeyin!

Özetle: 5 saniye kuralı büsbütün geçerli değil! Bakteriler çok kısa müddette bulaşabilir ve bu, yüzeyin hijyenine, yiyeceğin cinsine bağlı olarak değişir.

Yere Düşen Yiyecekleri Yememek İçin Alternatif Çözümler

• Yiyecekleri elinizden düşürmemek için sağlam kaplarda taşıyın.
• Yiyeceklerinizi yerken masa yahut tabak üzerinde tüketmeye dikkat edin.
• Temiz taban bile olsa yere düşen yiyecekleri yemekten kaçının.
• Özellikle halka açık yerlerde düşen yiyecekleri katiyetle tüketmeyin.
• Eğer düşen yiyeceği yıkama talihiniz varsa (örneğin elma), düzgünce durulayarak yemeyi tercih edebilirsiniz.

Bilimsel araştırmalar, bakterilerin milisaniyeler içinde yiyeceklere bulaşabildiğini göstermektedir. 5 saniye kuralı kesin olarak yanlışsız değildir ve hijyenik olmayan ortamlarda düşen yiyeceklerin tüketilmesi önemli sıhhat riskleri doğurabilir.

Ancak pak bir konut ortamında, kuru bir yiyecek pak bir yüzeye düştüyse risk daha az olabilir. Yeniden de, sıhhatinizi riske atmamak için en âlâ tahlil, yere düşen yiyecekleri yemekten kaçınmaktır!