Teknolojinin hayatımızın her alanına entegre olmasıyla birlikte, çocukların ekran başında geçirdiği mühletler de kıymetli ölçüde arttı. Tabletler, akıllı telefonlar ve televizyonlar, çocukların günlük hayatlarının vazgeçilmez bir modülü haline geldi. Fakat, bu dijital maruziyetin çocukların dikkat mühletleri üzerindeki tesirleri konusunda telaşlar artıyor.
Ekran Müddetinin Çocukların Dikkat Mühleti Üzerindeki Etkileri
Yoğun Uyaranların Etkisi
Ekranlar, süratli değişen imajlar ve parlak renkler üzere ağır uyaranlar sunar. Bu cins daima ve ağır uyaranlar, çocukların dikkat müddetlerini kısaltabilir. Doç. Dr. Ayşegül Efe, “Çocukların aslında kısa olan dikkat müddetini, ekran üzere ağır bir uyaranın karşısına bıraktığınızda, dikkat mühletinin daha da kısaldığını görüyoruz.” formunda belirtmektedir.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) Riski
Araştırmalar, ekran mühletinin uzamasıyla birlikte DEHB hadiselerinde artış olduğunu göstermektedir. Çocuk ve Ergen Psikiyatri Uzmanı Doç. Dr. Canan Tanıdır, “Yetişkinlerde ve çocuklarda görülen Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu’nun ekran mühletinin uzamasıyla birlikte artış gösterdiğini” belirtmektedir.
Erken Yaşlarda Ekran Maruziyeti
İlk 2 yaşta ağır ekran maruziyeti, sözel ve sözel olmayan irtibatı geri bırakmakta, bilişsel gecikmeye yol açabilmektedir. Bu durum, çocukların dikkat gelişimini olumsuz etkileyebilir.
Fiziksel Aktivite Eksikliği
Ekran başında fazla vakit geçirmek, çocukların fizikî aktiviteye ayırdığı vakti azaltır. Bu da dikkat müddetinin kısalmasına neden olabilir. BBC Türkçe’de yayımlanan bir haberde, ekranın toplumsal etkileşime pürüz olup çocukların fizikî marifetler için ayırdığı vakti sınırlayabileceği belirtilmektedir.
Uyku Tertibinin Bozulması
Aşırı ekran kullanımı, çocukların uyku sistemini bozabilir. Uyku eksikliği ise dikkat müddetinin azalmasına yol açar. Medicover Hospitals tarafından yayımlanan bir makalede, çok ekran başında kalma müddetinin çocukların fizikî, bilişsel ve sosyal-duygusal gelişimi üzerinde olumsuz tesirleri olabileceği belirtilmektedir.
Ebeveynler İçin Öneriler
Ekran Mühletini Sonlandırma: Uzmanlar, 2 yaş altındaki çocukların ekran kullanımından kaçınılmasını, 2-12 yaş ortası çocukların ise günde en fazla 1 saat ekran başında vakit geçirmesini önermektedir.
Alternatif Aktiviteler Teşvik Etme: Çocukları fizikî oyunlar, kitap okuma ve toplumsal etkileşim üzere ekran dışı aktivitelere yönlendirmek, dikkat müddetlerinin uzamasına yardımcı olabilir.
Ekran Kullanımına Ebeveyn Denetimi: Ebeveynlerin, çocuklarının ekran kullanımını denetlemesi ve içerik seçimine dikkat etmesi kıymetlidir.
Uyku Tertibine Dikkat Etme: Ekran kullanımının uyku saatlerinden evvel sonlandırılması, çocukların uyku kalitesini artırabilir ve bu da dikkat mühletlerine olumlu yansır.
Ekran mühletinin çocukların dikkat müddetleri üzerindeki olumsuz tesirleri göz önünde bulundurularak, ebeveynlerin bu hususta şuurlu adımlar atmaları büyük ehemmiyet taşır. Çocukların sağlıklı bir gelişim süreci geçirmeleri için ekran kullanımını sonlandırmak ve alternatif aktiviteleri teşvik etmek gereklidir.
