DEHB, yalnızca ergenlik devrine has bir sorun değildir; okul öncesi devirde de kendini gösterebilir. Bu devirde çocuklar, doğal gelişim süreçlerinin bir modülü olarak bazen dikkatlerini toplayamayabilir, çok hareketli olabilir yahut sabırsızca davranabilirler. DEHB’yi tanımak, bu davranışların altında yatan nedenleri anlamak için profesyonel bir kıymetlendirme gereklidir.
DEHB belirtileri
Okul öncesi çocuklarda DEHB’nin belirtileri ekseriyetle üç ana kategoriye ayrılabilir: dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellik.
- Dikkat eksikliği: Oyun oynarken yahut bir aktiflikte uzun müddet odaklanmakta zorlanma, sıkça yanılgı yapma ve eşyaları kaybetme üzere belirtiler gözlemlenebilir. Çocuklar, ekseriyetle verilen yönergeleri takip etmekte zorluk çekerler ve dikkatlerini uzun mühlet bir noktada tutmakta zahmet yaşarlar.
- Hiperaktivite: Çocuklar, yerlerinde durmakta zorlanır, daima hareket halindedirler. Uygunsuz vakitlerde koşma, tırmanma ve çok konuşma üzere davranışlar sergileyebilirler. Bu çok hareketlilik, bazen “motor takmış gibi” bir durum olarak tanımlanır.
- Dürtüsellik: Soruları bitirmeden yanıt verme, sırasını beklemekte zorlanma, diğerlerinin kelamını kesme ve tepkisel davranışlar üzere dürtüsel hareketler görülebilir. Çocuk, çoklukla düşünmeden hareket eder ve sonuçları göz önünde bulundurmadan kararlar alabilir.
Bu belirtiler vakit zaman her çocukta görülebilir, lakin DEHB tanısı koyulabilmesi için bu belirtilerin sıklıkla ve uzun müddet devam etmesi gerekmektedir. Ayrıyeten, bu belirtiler çocuğun günlük ömrünü, oyunlarını, öğrenme süreçlerini ve toplumsal bağlantılarını olumsuz bir formda etkilemelidir.
DEHB’nin erken tanınması, tedavi sürecinin muvaffakiyetle yönetilmesinde kilit bir rol oynar. Aileler, çocuğunda DEHB belirtilerini fark ettiğinde, bir çocuk hekimi ya da psikiyatristine başvurmalı ve profesyonel bir kıymetlendirme yapılmalıdır. Erken teşhis, uygun tedavi usullerinin ve müdahalelerin planlanmasında çok kıymetlidir.
DEHB’li çocuklarla tesirli bir halde başa çıkabilmek için, ailelerin ve öğretmenlerin eğitimi büyük bir ehemmiyet taşır. DEHB hakkında bilgi sahibi olmak, bu durumu daha güzel anlamanıza yardımcı olacaktır. Ailelerin dayanak kümelerine katılması, başka ebeveynlerle tecrübe paylaşmaları ve profesyonel yardım almaları da epey yararlıdır.
Davranışsal tahlil yolları, çocuğun gelişimine katkıda bulunan değerli bir adımdır. Örneğin, kolay ve dengeli kurallar koymak, olumlu geri bildirimlerde bulunmak, küçük ödüllerle çocuğu motive etmek, onun yanlışsız davranışları pekiştirmesini sağlar. Ayrıyeten görsel takviyelerle organize olmayı kolaylaştırmak ve kısa, yönetilebilir vazifelerle çocuğu yönlendirmek tesirli stratejilerdendir.
Çocuğunuzun okulda gösterdiği davranışları ve muhtaçlıklarını anlamak, öğretmenlerle işbirliği yapmayı gerektirir. Okulda dikkatini dağıtan faktörleri azaltmak, net yönergeler vermek ve kişisel takviye sağlamak, çocuğun muvaffakiyetini artırabilir.
Çocuğun gücünü sağlıklı bir formda atması için fizikî aktiviteler değerlidir. Tertipli oyun saatleri, spor aktiflikleri yahut açık hava aktiviteleri DEHB belirtilerini yönetmede yardımcı olabilir.
Bazen, psikoterapi formülleri, davranış terapisi yahut aile terapisi üzere profesyonel takviyeler gerekebilir. Ayrıyeten, ilaç tedavisi de DEHB belirtilerini yönetmek için tesirli bir tahlil olabilir. Lakin ilaç tedavisi, bir tabibin değerlendirmesi ve ailenin onayı ile başlatılmalıdır.
Her çocuk benzersizdir ve DEHB belirtileri şahıstan şahsa farklılık gösterebilir. Sabırlı olmak, çocuğun güçlü istikametlerini keşfetmek ve ona destekleyici bir ortam sunmak, onun gelişimi için epey kıymetlidir. Profesyonel yardımla ve dengeli bir biçimde başa çıkma stratejileri uygulayarak, DEHB’li çocuklar başarılı bir formda büyüyebilir ve gelişebilirler.
